Gelişmekte Olan Ülkelerde Para ve Maliye Politikası

         Para ve maliye politikalarını günümüz liberal görüş ve Ha-Joon Chang'ın karşıt görüşleri açısından kısaca değerlendirmek gerekiyor.

          Gelişmekte olan ülkelerin para ve maliye politikalarına baktığımızda yaygın olan neoliberal görüş bağımsız bir merkez bankasının uyguladığı para politikalarını savunmaktadır. Bu politikaların amacı ana hedefi fiyat istikrarını sağlamaktır. Elindeki enstrümanlarla piyasadaki enflasyon hedeflemesi yapması buna örnektir.

          Neoliberal görüşün maliyet politikası ise devletin minimize edilmesi, kamu harcamalarının azaltılması, devletin piyasadan elini çekip piyasa aktörlerine bırakmasını savunurlar. Gümrük vergisi gibi gelirlerin azaltılmasını savunurlar. Yine karşıt görüş olarak Chang’tan örnek verecek olursak; merkez bankalarının bağımsız olduğu söylenen politikaların, finans camiasından taraf düşük enflasyon bazlı olduğunu söyler. Merkez bankasının sadece fiyat istikrarı değil devletin kalkınma politikaları ile örtüşmesi gerektiğini söyler. Maliye politikalarında ise bütçe açıklarından ve belli seviyedeki enflasyondan korkulmaması gerektiğini yani daha genişleyici maliye politikaları olmasını savunmaktadır.

          İki farklı görüşü açıkladıktan sonra neoliberal politikalar, gelişmiş ülkelerdeki örneklerini baz alınarak bunların savunulduğunu yani merkez bankasının transmisyon mekanizması ile belki enflasyon hedeflemesi başarılı olabilir. Para politikası araçları ile talep yahut maliyet yönlü enflasyona engel olabilirsiniz ancak gelişmemiş ülkelerdeki enflasyon işsizlik gibi sorunlar artık yapısal hale gelmiştir. Enerjide dışa bağımlılık, bütçe açıkları, gelirin azlığı, tasarruf ve yatırım azlığı emek verimliliğin düşüklüğü gibi sorunlar vardır. Bu yapısal sorunlar bu para politikasını yetersiz, başarısız kılıyor. Aynı şekilde genişleyici politikalar ya enflasyonist ya da kamu kağıdı ihracı gibi araçlarla  sağlanıyor. Bunlar yapısal sorunlar için çözüm olmamaktadır. Chang’ın görüşlerinde ise kamu harcamalarının yapılmasından korkulmamasının, enflasyonist korkuların ve bütçe açıklarının belli düzeyde önemsiz olduğunu söylüyor. Bunların devletin planlaması ile yapılmasından bahsediyor. Geçmişte genişletici politika uygulayan günümüzün gelişmiş ülkelerinden bahsediyor. Verdiği başarılı örnekler Güney Kore, Japonya gibi Asya ülkeleri ancak yapılan kamu harcamalarının etkinliğinin, merkez bankasının siyasilerin etkisi altına girmesini nasıl kontrol edileceği belli değil. Daha doğrusu bunlar için kasis-sinyal gibi denetimleri öneriyor ancak bana göre Chang’ın da görüşlerinin başarılı olması için bu ülkelerdeki devlet kurumlarının kurumsallığı olması lazım. Bu devlet kurumlarının güveni, kurumsallaşması olmaz ise Chang’ın görüşleri de etkinsiz olabilir.