Dengeli büyüme mi ? Dengesiz büyüme mi ?

    İktisatta büyüme modellerine baktığımızda dengeli ve dengesiz büyüme olarak iki farklı görüş karşımıza çıkmaktadır. Dengeli büyüme modellerinin öncülerine baktığımızda Rosenstein-Rodan büyük itiş yaklaşımını ve Nurks’ün kısır döngü yaklaşımlarını görüyoruz. Dengesiz büyüme modellerinde ise Hirsman’ın dengesiz gelişme yaklaşımını görüyoruz. Ayrıca Rostow’un da aşamalar modelinde Take-off aşamasında lider sektörlerin olması gerektiğini ve bunların özelliklerinden bahsetmiştir. Nurks’ün kısır döngü yaklaşımında gelişmemiş ülkelerdeki toplumların düşük gelirinin düşük tasarrufa, düşük tasarrufun düşük talebe bununda düşük yatırıma onunda sermaye yetersizliğine ve tekrar düşük gelir kısır döngüsünde olacağını bu döngünün kırılması için ise devlet müdahalesi ile seçicilik olmadan tüm sektörlere yapılmasını ve bunu sadece yurtiçi tasarruflar ile olması gerektiğini söylemektedir. Rosenstein-Rodan da kamu müdahalesinin dengeli bir şekilde sanayileşmede egemen olmasını savunur. Bu iki modelin de kapalı ekonomi olması yurtiçi finansal kaynaklardan yararlanmak istemeleri gelişmemiş ülkelerde yapısal olarak bir sorun haline gelen tasarruf-yatırım bulma sorununa çözüm aşamasında soru işaretleri getiriyor.

    Hirshman’ın dengesiz gelişme modelinde kalkınma stratejilerini yaparken ülkelerin kendi kaynak ve özel yapılarına göre değerlendirilmesi gerektiğini dışarıdan gelen sermayenin de ülke kalkınması için etkili olabileceğini söylüyor. Hirshman'ın öne sürdüğü yaklaşım ise ileri-geri bağlantılı sektörlerden bahseder. Kalkınan bir sektör bu süreçten diğer sektörlerden girdi talep ediyorsa geri bağlantılı, kalkınan sektörün çıktısı diğer sektörleri besliyor ve kalkındırıyorsa ileri bağlantılı olduğunu söyler. Gelişmemiş ülkelerdeki kıt olan tasarrufların sermaye oluşturmasında ileri-geri bağlantılı sektörlerin fazla olması büyümeyi daha arttırabilir. Gelişmemiş ülkelerdeki kıt kaynakların daha etkin kullanılması adına ülkelerin yapılarına göre ileri-geri bağlantılı sektörleri de göz önüne alarak büyüme stratejileri yapmak daha faydalı görünmektedir.